BIAŁKA, AMINOKWASY, PEPTYDY... - W KOŃCU ZROZUMIESZ CZYM SIĘ RÓŻNIĄ

Białka, peptydy, aminokwasy - to pojęcia, które każdy słyszał, ale wielu ludzi nie do końca rozumie, czym są, jak działają i przede wszystkim czym się od siebie różnią.

W tym artykule postaramy się wyjaśnić wszystko w prosty i przystępny sposób.

CZYM SĄ BIAŁKA?
Białka to podstawowe elementy budulcowe naszego organizmu. Pełnią bardzo wiele różnych funkcji w naszym organizmie, ale dla uproszczenia skupimy się na ich roli nazwijmy to konstrukcyjnej.

Tak więc białko, to duży element składający się zawsze z kilkudziesięciu, czy nawet kilkuset mniejszych elementów. To takiego rodzaju złożony „prefabrykat” z którego organizm buduje większe elementy jak np. poszczególne organy.

Same białka zaś zbudowane są z 20 różnych cegiełek, które to cegiełki można ułożyć w dowolny (prawie) sposób łącząc je ze sobą.

I teraz w zależności od tego ile takich małych cegiełek użyjemy i jak je ze sobą połączymy uzyskujemy inne białko. Tak więc możemy sobie wyobrazić, że różnych białek można stworzyć dosłownie setki tysięcy i takie ich bogactwo można znaleźć w naszym organizmie. I każde takie białko ma różne cechy i funkcje.

AMINOKWASY – czyli cegiełki białek
Te unikalne cegiełki - o których wspomnieliśmy – z których składają się białka to właśnie aminokwasy.
Aminokwasów białkowych, czyli takich, z których budowane są białka mamy tylko 20 (generalnie aminokwasów istnieje więcej, ale tylko tych 20 wykorzystywanych jest do budowy białek).
Schodząc zaś do najniższego już poziomu „konstrukcyjnego” - same aminokwasy zbudowane są z od 10 do 27 różnych atomów (głównie węgla, wodoru, tlenu i azotu)

Tych 20 aminokwasów białkowych można podzielić na 2 zasadnicze grupy:

• Aminokwasy egzogenne – nasz organizm nie potrafi ich samodzielnie wytworzyć, dlatego musimy dostarczać je z pożywienia.
  Są to: leucyna, izoleucyna, walina, lizyna, metionina, treonina, fenyloalanina i tryptofan (czasami dolicza się do tej grupy histydynę).
• Aminokwasy endogenne – organizm potrafi je syntetyzować sam, ale w pewnych sytuacjach (np. podczas intensywnego wysiłku) może nie być w stanie wyprodukować ich w wystarczających ilościach.
  Przykłady to alanina, asparagina, glutamina, glicyna czy prolina.

Dodatkowo istnieje grupa aminokwasów warunkowo egzogennych, czyli takich, których organizm zwykle produkuje wystarczająco, ale w określonych sytuacjach (np. stres, choroba) ich synteza może być niewystarczająca.
Przykładem są arginina i tyrozyna.

Tak więc aminokwasy to trochę takie unikalne klocki lego, z których można zbudować większe elementy (czyli białka), a z tych większych elementów zaś można stworzyć całe budowle (np. organy).

Mamy jeszcze swego rodzaju element pośredni pomiędzy aminokwasami i białkami zwany peptydami, których to nazwa też części z Was się gdzieś na pewno obiła o uszy.

Peptydy to takie „małe białka” – składające się z kilku do kilkudziesięciu aminokwasów, podczas gdy białko to zawsze dużo większa cząsteczka złożona z większej ilości aminokwasów niż peptyd.
To co fizjologicznie różni peptyd od białka, to to, że jego rolą jest raczej przekazywanie informacji, uruchamianie pewnych procesów (to enzymy, hormony – typu np. insulina itp.), a nie bycie budulcem organizmu.

Mamy nadzieję, że teraz już intuicyjnie czujecie różnicę między białkami, peptydami i aminokwasami 😊